Odzyskiwanie danych z dysku po formacie – czy to jest możliwe?

Formatowanie dysku jest jednym z podstawowych i najczęściej wybieranych sposobów na usprawnienie działania komputera. Czynników, które stoją za koniecznością sformatowania dysku może być wiele, jednak najczęściej są to infekcje różnego rodzaju wirusów i malware’u.

Zdarzają się jednak i takie przypadki, kiedy takie formatowanie zostanie wykonane w sposób nieintencjonalny. Zarówno w jednej, jak i drugiej sytuacji, użytkownicy martwią się o swoje dane, które zostały wyczyszczone z dysku z powodu formatowania. To właśnie dlatego użytkownicy komputerów tak często zadają na różnych forach pytania odnośnie odzyskiwania danych po formacie.

Czy coś takiego faktycznie jest możliwe? Czy warto próbować odzyskać dane samemu, czy lepiej jednak zostawić to profesjonalistom? W tym artykule odpowiadamy na najistotniejsze pytania odnośnie formatowania dysku i odzyskiwania danych po takim formacie!

Kiedy formatuje się dysk?

Termin formatowania dysku znany jest każdemu użytkownikowi komputera. Dla wielu osób była to ostatnia deska ratunku, kiedy ich laptop lub desktop stał się ofiarą postępującego wirusa. Wówczas formatowanie było jedynym rozwiązaniem, które pozwalało pozbyć się niechcianych lokatorów na dysku twardym.

Rzadziej zdarzały się zaś przypadki, w których dysk sformatowany był przypadkowo np. przez chęć zwolnienia odrobiny miejsca, kiedy nośnik był już wypełniony po cybernetyczne brzegi. Warto jednocześnie zaznaczyć, że formatowanie jest dla wielu użytkowników cykliczną regułą, która pomaga pozbyć się z dysku niechcianego malware’u, zbyt dużej ilości niepotrzebnych plików lub po prostu sposobem na przyśpieszenie działania całego systemu. Formatowanie jest w stanie wyraźnie usprawnić to, w jaki sposób komputer przetwarza informacje. Warto dodać, że formatowany jest także każdy nowy dysk, aby można było go używać.

Na czym polega formatowanie dysku?

Formatowanie dysku to procedura, w której system operacyjny usuwa wszelkie informacje o zawartości dysku. Co więcej, system testuje wówczas dysk, aby mieć pewność, że wszystkie sektory są sprawne. Istnieją dwa rodzaje formatowania nośników danych. Formatowanie polegające na wyzerowaniu całej pamięci dysku twardego, dysku SSD lub innego nośnika danych oraz formatowanie szybkie polegające na wymazaniu informacji gdzie jakie dane były zapisane. Warto jednocześnie dodać, że formatowanie szybkie dysku wcale nie oznacza usunięcia danych, a jedynie usunięcie danych z tabeli adresowych. W przypadku większości nośników danych procedura szybkiego formatowania w żadnym wypadku nie uszkadza oryginalnych plików na dysku. Jest to zatem pewnego rodzaju „czapka-niewidka” dla plików, które z jednej strony są całkowicie niewidoczne, ale jednocześnie nadal przechowywane są na tym konkretnym dysku.

Formatowanie dysku zostaje uruchomione także wtedy, gdy przygotowuje się dysk do użycia po raz pierwszy. Wówczas możliwe jest zainstalowanie systemu operacyjnego, programów, a także wszelkich danych użytkownika.

Czy możliwe jest odzyskanie danych ze sformatowanego dysku?

Zazwyczaj format dysku oznaczał dla wszystkich ostateczny i definitywny kres plików, która były na nim zapisane. Problem ten dotyczył milionów osób, jednakże okazuje się, że istnieją skuteczne metody na to, aby odzyskać dane nawet po zainstalowaniu nowego systemu na dysku. Warto dodać, że sformatowany może być nie tylko dysk z system operacyjnym, ale także poszczególne partycje dysku laptopa lub komputera stacjonarnego lub inne nośniki danych, takie jak przenośne dyski, pendrive’y, czy karty SD.

W sieci jest dziś wiele różnych programów, które umożliwiają skuteczne odzyskanie danych ze sformatowanych dysków. Warto dodać, ze programy te czasami umożliwiają odzyskanie danych, dzięki czemu w niektórych przypadkach możliwe jest wykonanie domowej operacji odzysku danych z dysku. Co więcej, w sieci jest także sporo poradników, które pokazują jak zrobić to krok po kroku.

Sytuacja komplikuje się, kiedy usuwamy dane z dysku SSD, dane z dysku z technologią SMR lub dane z dysków którą są dodatkowo chronione szyfrowaniem np Bitlockrem, TrueCryptem lub szyfrowane sprzętowo jak to ma miejsce w urządzeniach Apple. Samodzielne odzyskanie danych w takich przypadkach jest bardzo trudne, ponieważ wymaga użycia profesjonalnego oprogramowania, doświadczenia i wiedzy z zakresu budowy nośników danych i sposobu zapisu danych na dyskach. Dodatkowo w przypadku usunięcia danych z dysków SSD dochodzi do zerowania komórek pamięci poprzez funkcję TRIM – oprogramowanie dysku i system operacyjny zerują komórki na których są zapisane usunięte dane aby móc ponownie zapisać dane na dysku. Dlatego w przypadku dysków SSD trzeba jak najszybciej po usunięciu danych wykonać procedurę odzysku danych, zanim dojdzie do wyzerowania komórek pamięci.

Kiedy sformatujesz dysk i zorientujesz się, że usunięte zostały istotne dla Ciebie pliki, przede wszystkim nie panikuj. Nie zapisuj nowych danych na sformatowany dysk, odłącz dysk od komputera lub wyłącz komputer. Nie podejmuj się prób samodzielnego odzysku, jeśli nie masz pewności jak to zrobić, ponieważ często dochodzi wtedy do odzyskiwania danych na ten sam dysk, z którego dane zostały usunięte, powoduje to nadpisanie danych i utratę części danych.

Jeśli sformatowałeś dysk SSD kluczowe znaczenie w odzysku ma czas, dlatego jak najszybciej wyjmij dysk z laptopa lub zamknij laptop bez opcji uśpienia lub hibernacji lub wyciągnij baterię z laptopa i zanieść dysk lub laptop do firmy, która ma doświadczenie w pracy z dyskami SSD. Im szybciej rozpocznie się procedura odzysku danych z dysku SSD tym większa szansa na powodzenie odzyskiwania.

Jeśli dysk jest podpięty do źródła zasilania dochodzi do zerowania danych. Dzieje się tak nawet jeśli pozornie wyłączysz laptop, czyli zostawisz go w trybie uśpienia lub hibernacji.

Opcja TRIM wbudowana w dysk SSD również w takim przypadku może działać i zerować dane na dysku.

Czy warto to robić samemu?

Samodzielne odzyskiwanie danych ze sformatowanego dysku jest dość ryzykowne, ponieważ popełnione błędy są wówczas praktycznie nieodwracalne. Jeżeli zatem na dysku znajdowały się ważne dla Ciebie pliki, które koniecznie chcesz odzyskać, to lepiej skorzystać z usług profesjonalistów. Daje to gwarancję odzyskania istotnych plików i danych i pozwala spać spokojnie.

Samodzielne odzyskiwanie danych dobre jest wtedy, gdy nie zależy Ci tak bardzo na plikach i chcesz jedynie przekonać się, że wykonanie takiej procedury w warunkach domowych jest możliwe. W przypadku, kiedy od danych na sformatowanym dysku znaczy wiele (praca, szkoła, sentyment), to wówczas najlepiej jest oddać dysk do specjalistów, którzy wykonają taki odzysk w krótkim czasie i z gwarancją maksymalnego bezpieczeństwa dla danych.